He maha ngā momo āhuatanga pēnei i te roro īkura, i te mate pāpōuri me ngā whakapokenga, tae atu ki te kaumātuatanga noa, e puta ai ētahi tohu āhua rite ki te mate wareware tūturu. He mea hira kia kaua e pōhēhē he hua ngā panonitanga katoa nā te mate wareware.

He mea tino hira hoki kia kitea e koe te tākuta ā-whānau, me he āwangawanga ōu kua pāngia koe, tētahi tangata e mōhio ana koe rānei, e te mate wareware. Mehemea he take ēnei tohu nō tētahi māuiui ka taea te taurima, ka taea aua tohu te tautohu, te taurima hoki.

Mehemea i takea mai aua tohu i te mate wareware tōmua, mā te whiwhi tautohutanga tōmua ka tomo wawe ki ngā tautoko, ki ngā mōhiotanga me ngā rongoā e hāngai ana pea, ā, ka whai wā mō te whakamahere mō ngā rā kei mua.

Tekau ngā tohu whakatūpato mō te mate wareware

1. Ko te makeretanga o te hinengaro mō ngā āhuatanga o nakuanei, e pā ai he raruraru mō te noho ia rā

He mea ka pā ki te katoa te wareware ki ngā whakaritenga hui, ki ngā ingoa, ki ngā nama waea i ētahi wā, me te maumahara ake i muri.
Ko te tangata kua pāngia e te mate wareware ka tino uaua pea ki a ia te maumahara ki ngā mahi o nakuanei.

2. Te uaua ki te mahi i ngā mahi auau o ia rā

He mea ka pā ki te katoa te kotiti ki tētahi pekanga hē, ina taraiwa motokā.
He uaua pea te taraiwa i tētahi ara e mōhiotia ana mai rā anō, mā tētahi tangata kua pāngia e te mate wareware.

3. Ngā uauatanga reo

He uaua ki te tini o te tangata te kapo i ngā kupu tika i ētahi wā hei whakahua mā rātou.
Engari anō te tangata kua pāngia e te mate wareware, he uaua ki a ia te whai i te ia o tētahi kōrerorero, te tīmata rānei i tētahi kōrero.

4. Te pōauau mō te wā, mō te wāhi rānei

He mea ka pā ki te katoa te wareware i te wā, i te wāhi rānei e haere nā koe.
Ka pōhēhē pea te tangata kua pāngia e te mate wareware mō te wā o te rā, me ngā mahi e tika ana mō taua wā.

5. Te hekenga, te ngoikore rānei o te koi ki te whiriwhiri take

He mea ka pā ki te katoa te hē o te whakatau take, i ētahi wā.
Tērā pea ka auau tonu te whakatau hē i ngā take a tētahi tangata kua pāngia e te mate wareware, me te wareware ki te tiaki i tōna āhua ake.

6. Ngā raruraru o te whakaaro tūrehurehu

He mea ka pā ki te katoa te uaua o te whakarite kaute moni.
Ko te tangata kua pāngia e te mate wareware ka wareware katoa pea he aha aua nama, me aha hoki.

7. Te whakatakoto hē i ētahi mea

He mea ka pā ki te katoa te whakatakoto hē i tā rātou pūtea, i ā rātou kī rānei.
Ko te tangata kua pāngia e te mate wareware he auau tonu te whakatakoto hē i āna mea ki ngā wāhi kāore i te tika.

8. Ngā panonitanga i ngā kare ā-roto, i te whanonga rānei

He mea ka pā ki te katoa te pōuri, te piki, te heke rānei o ngā kare ā-roto i ētahi wā.
Ko te tangata kua pāngia e te mate wareware, he panoni ohorere ngā kare ā-roto, tīmata i te roimata, nāwai, kua whakatakariri, kāore he take e kitea ana.

9. Ngā panonitanga ki te āhua tūturu o te tangata

Ka panoni pea ngā āhua tūturu o te tangata ina taipakeke tātou
Ka uaua pea te noho a te tangata kua pāngia e te mate wareware ki roto i ngā āhuatanga me ngā huihuinga tāngata he ngāwari noa ki a rātou i mua.

10. Te kore e kōkiri mahi

He mea ka pā ki te katoa te hōhā ki te mahi whakatika whare, ki ngā ngohe pakihi, ki ngā here ā-whānau, ā-hapū rānei.
E kore pea te tangata kua pāngia e te mate wareware e kōkiri i ngā momo mahi he rawe noa iho ki a ia i mua.

I takea mai i Ten Warning Signs, Dementia Australia

Mehemea kei te āwangawanga koe, he tohu o te mate wareware ōu, ō tētahi tangata rānei e mōhio ana koe, haere ki te kite i tō tākuta whānau mō tētahi tirohanga tūturu.